در جستجوی امنیت نباشید، در جستجوی ماجراجویی باشید!
۳۰ سال زندگی پر از ماجراجویی بهتر از ۱۰۰ سال زندگی در حاشیه امن است.
جیم ران
دوستانی دارم که در مقاومت و صبر و تحمل شرایط دشوار مثال‌زدنی هستند. در گردباد‌های زندگی مثل کوه ایستاده‌اند.
در روانشناسی توانایی فرد برای تحمل شرایط دشوار را تاب‌آوری می‌گویند. تعریف علمی آن را نمی‌خواهم بگویم. اما نگاهی به دور و بر خود بیندازید بی‌شک تاب‌آور‌بودن افراد را می‌توانید مورد سنجش قرار دهید. افرادی هستند که تا تب می‌کنند زمین و زمان متوجه می‌شوند و دست به گلایه وشکایت بر‌می‌دارند. اما افرادی هم هستند که در مقابل سخت‌ترین دوران زندگی مثل دوران بیماری‌ها را به زیبایی طی کرده‌اند. نمی‌خواهم تصوری خاص و دور از ذهن برایتان به وجود بیاورم. که افراد دسته دوم افرادی هستند که فلان هستند و بهمان که انگار ماورای انسان‌ها هستند. نه! بلکه آنها هم درد و رنج می‌برند. آه می‌کشند. یه روز خسته می‌شوند و یک روز کلافه اما بعد از تمام شدن طوفان حوادث نه تنها خودشان را گم نکرده‌اند، بلکه خود زیباتری هم به وجود آورده‌اند. و به نوعی تولدی دوباره داشته‌اند.
اما چیزی که خوانده‌ام و بدان رسیده‌ام این است که تاب‌آوری آموختنی است. یعنی می‌توان آن را آموخت و در خود پرورش داد.
و می‌رسیم به بحث شیرین ماجراجویی‌درمانی و آموزش ماجراجویی که نشان داده شده است آموزش ماجراجویی و ماجراجویی‌درمانی به تقویت تاب‌آوری در انسان کمک می‌کند.
بالارفتن تاب‌آوری با آموزش‌های ماجراجویی و ماجراجویی‌درمانی
ماجراجویی به عنوان یک تجربه منحصر به فرد و هیجان‌انگیزی است که آمیخته با احساس ذهنی از یک خطر است.
آموزش ماجراجویی از برنامه‌هایی تشکیل شده که در آن با انجام چالش‌های ماجرجویانه به فرد آموزش‌هایی داده می‌شود که رشد مثبت پیداکنند.
و این رشد فردی ضمن چالش‌های ماجراجویی، شامل رشد فردی و اجتماعی است. چرا که فرد در گروه قرار می‌گیرد و از تعاملات با گروه بهره‌مند می‌شود. و دیگر این برنامه‌های مدونماجراجویی نیست که به تغییر در فرد کمک می‌کند بلکه نیرو و قدرت گروه و تعاملات گروهی است.
فعالیت‌ها و چالش‌ها به فرد کمک می‌کند تا فشارهای روانی و اضطراب و استرس خود را مدیریت کند.
اما خیلی مهم است در اینجا بین پریشانییا وحشت و ترس مثبت تفاوت قائل شویم.
هنگام تجربه ترس مثبت فرد حین آموزش ماجراجویی با آن مواجه می‌شود. هیجانی خاص به فرد دست می‌دهد. و فرد راه‌حلی برای عبور از مسئله ایجاد‌شده پیدا می‌کند. و به خاطر این تجربه شادی بعد از آن ماجرا به فرد دست می‌دهد که بسیار بسیار علاقه دارد در آینده بازهم آن را تجربه کند. مثلا چتربازی یکی از این ماجرجویی‌هاست.
بنابراین تاب‌آوری یکی از جملع مهارت‌هایی است که هر چقدر بیشتر شود فرد شجاع‌تر می‌شود. و تمامی فعالیت‌های ماجراجویی کمک می‌کند تا فرد با کمک تاب‌آوری تجربه مثبتی از هیجانات خود مانند ترس داشته باشند.
معیارهای مداخلات اثربخش آموزش‌های ماجراجویی:
- فعالیت‌هایی که برای افرادی مثل کودکان و نوجوانان حتی بزرگسالان باید مطابق موقیت‌های واقعی زندگی باشد.
- با نیازها و توان جسمانی، اجتماعی و فرهنگی افراد سازگاری داشته باشد.
- مقررات و قوانین چالش‌ها به تک تک افراد گروه آموزش داده شود.
- اهمیت همدلی در گروه و آموزش مهارت‌های اجتماعی تاکید شود زیرا که نقش بسیاری برای کاهش استرس و رشد فردی می‌شود.و درکنار فرد باید گروهی گرم و صمیمی وجود داشته باشد.
ساختار کلی آموزش ماجراجویی درقالب ماجراجویی‌درمانی
بهتر است این آموزش‌ها آموزشی در محیط باز، به صورت یادگیری تجربی و آموزش‌هایی فعالیت‌محور در سه گام انجام شود:
گام اول: ماجراجویی منجر به یک تجربه زیسته درفرد شود. یعنی در شریطی واقعی انگار زندگی کند.
گام دوم:بعد با مکالمه و بحث و بررسی در گروه تبدی به یک تجربه شناخته شده و خودآگاهی بیانجامد.
گام سوم: منجر به رشد شناختی در فرد شود. به اینصورت که به بهبود خودپنداره، تقویت عزت نفس و مسئولیت‌پذیری و بالابردن عزت نفس فرد شود.
در واقع پس از محقق‌شدن این سه گام دو بعد فردی و تعاملات اجتماعی در فرد رشد و ارتقا می‌یابد.
فواید آموزش ماجراجویی:
یکی از مهارت‌هایی که درکل زندگی به رشد ما در ابعاد فردی و اجتماعی کمک می‌کند تاب‌آوری است.
آموزش ماجراجویی در ماجراجویی‌درمانی به بهبود تاب‌آوری می‌انجامد. با تاب‌آوری و طی‌کردن مراحل درست آن می‌توان ترس و هجانی مثبت را در کنار گروه تجربه کرد. با مواجه‌شدن با موقعیت‌ها و چالش‌های در معرض خطر و غلبه بر آنها فرد رشد می‌کند.
حس عاملیت، اعتماد به نفس و مسئولیت‌پذیری او افزایش پیدا می‌کند. و چون فرایندهای ماجراجویی‌درمانی هم شناختی است و هم راه‌حل محور. مهارت‌های حل مسئله در فرد تقویت می‌شود.
و انجام فعالیت‌های جسمانی در تناسب و تعادل و تقویت مهارت‌های حرکتی فرد مفید است.
و مهمترین نکته‌ی کلیدی این است که فرد یاد می‌گیرد چطور از دایره امن حود بیرون بیاید و از محدودیت‌های خود مانند ترس و خستگی خارج شود.
تعاملات اجتماعی به آنها کمک می‌کند مهارت مشارکت گروهی و رهبری در فرد افزایش بیابد.
و در نتیجه اعضای تیم در گروه ماجراجویی شناختی توانایی بازخورد‌گرفتن از دیگرام و احترام و توجه به نیازهای سایر افراد را می‌آموزند.
بنابراین دسته‌ندی فواید بدین شرح است:
- رشد شناختی و ذهنی
- رشد اجتماعی
- رشد فیزیکی و جسمانی
- رشد آموزشی
به طور کلی تمامی این آموزه‌ها می‌تواند در بستر کوه‌نوردی، جنگل‌نوردی، کمپ‌کردن صورت بگیرد.
در مطالعات نشان داده شده جامعه هدف در این زمینه می‌تواند کودکان، نوجوانانی که دارای مشکلات هیجانی و عاطفی هستند، افرادی که دارای اختلال خوردن، اعتیاد، افسردگی، اختلالات اضطرابی مثل اضطراب پس از سانحه می‌باشند. همچنین آموزش ماجراجویی به افرادی که از بیماری‌هایی مثل سرطان دست و پنجه نرم می‌کنند یا دچار اختلال سوگ هستند نیز توصیه می‌شود.
که همه و هم به بهبود جسمانی، شناختی، عاطفی و معنوی آنها کمک شایانی می‌کند.